Aan zomerse hitte kun je niets doen, maar je kunt wel maatregelen nemen om het relatief comfortabel te houden onder het dak van de stal. Daarmee kun je de schadelijke gevolg van hittestress beperken of voorkomen.
Door het veranderende klimaat is het weer extremer geworden. In de afgelopen zomers kwamen lange periodes met hoge temperaturen vaker voor dan in het verleden. Melkkoeien zijn daar gevoelig voor. Beneden de 20 graden Celsius kunnen ze hun lichaamstemperatuur goed regelen, maar als het warmer wordt krijgen ze het moeilijk. De gevolgen variëren van een slechte voeropname en een dipje in de melkproductie tot verminderde gezondheidsproblemen en een productiedaling van meer dan 25 procent. Behalve hoogproductieve dieren verdienen ook droge koeien in de laatste fase van de dracht aandacht. En vergeet ook de kalveren niet: hittestress kan de ontwikkeling van deze toekomstige melkkoeien schaden.
Ventileren en koelen
Welke praktische maatregelen kun je nemen om hittestress te voorkomen? We vroegen dit aan Els Stevens, projectingenieur melkvee bij Hooibeekhoeve in Geel, het praktijk- en voorlichtingscentrum van de provincie Antwerpen.
Ze noemt onder meer ventilatie en verkoeling. “Het is van belang te zorgen voor maximale ventilatie in de stal. Door de zijwanden en eventueel windbreekgaas zo ver mogelijk open te zetten, trek je zoveel mogelijk lucht naar binnen. Je kunt zorgen voor extra luchtverplaatsing door ventilatoren te plaatsen”, zegt Stevens. “ Op de hete dagen kan extra comfort worden geboden met soaking of het vernevelen van water. “Met soaking maak je - met bepaalde intervallen – de koeien nat via sproeiers op bijvoorbeeld het voerhek. Dat geeft verkoeling direct op de dieren. Je kunt ook kiezen voor het vernevelen van water onder hogere druk, dat in combinatie met ventilatie de staltemperatuur verlaagt.”
Voor jongvee zijn deze maatregelen overigens minder geschikt, waarschuwt de expert. ”Kalveren zijn gevoeliger voor tocht en een hoge luchtvochtigheid.”
Nieuwbouw
Kun je rekening houden met hittebestendigheid bij nieuwbouw? “Als we kijken naar een nieuw project, dan zijn er een aantal vuistregels” zegt ze. “De eerste is de plaatsing van de stal; de zijgevel moet het liefst loodrecht op het zuidwesten zijn gericht; de overheersende windrichting. Ook de breedte is een aandachtspunt. Als een stal meer dan 30 meter breed is, verloopt de natuurlijke ventilatie niet meer optimaal. Verder moet er liefst voldoende vrije ruimte rond de stal zijn voor een onbelemmerde aanvoer van ventilatielucht. Ook binnen is het van belang obstakels voor de luchtstroom te vermijden. Denk daarbij aan de plaatsing van een muurtje, een silo of een technische ruimte.”
Drinkwater
Het is bij warm nuttig om extra aandacht te besteden aan voeding, door bijvoorbeeld het aantal voerbeurten aan te passen. Stevens adviseert ook scherp te zijn op broei in het voer en pensverzuring, die allebei op de loer liggen bij warm weer. Het belangrijkste van alles is water. “De beschikbaarheid van voldoende drinkwater en ook de properheid moet echt in orde zijn. “Dat is eigenlijk te logisch om te vermelden, maar het wordt soms wel een beetje vergeten in de praktijk”, besluit de expert van Hooibeekhoeve.
Veilige en comfortabele plek
Bij Eternit vinden we dat de stal een veilige en comfortabele plek moet zijn, zeker in de zomer. Ook weidend vee heeft op het heetst van de dag bescherming nodig tegen de brandende zon. Veel melkveehouders halen dan hun dieren naar binnen. Sommigen kiezen voor siësta-beweiding, waarbij de dieren midden op de dag onder het dak blijven. Anderen laten de dieren ’s nachts weiden en houden ze overdag binnen. Je melkkoeien kunnen dan in de relatieve koelte van de nacht herstellen van de hitte, zodat ze een warme dagen beter doorkomen.
Vezelcement
Onder extreme omstandigheden bewijst een goed dak zijn waarde. Vezelcement golfplaten hebben functionele eigenschappen om hete zomers te doorstaan. Het materiaal is sterk en weersbestendig. Het is bovendien ademend en dampdoorlatend, wat een goede vochtregulering waarborgt. Dat helpt om de luchtvochtigheid in de stal te beperken, voor een gezond en fris binnenklimaat.
Isolatie
Je kunt Ecolor golfplaten van Eternit combineren met lichtplaten en isolatie. Let bij lichtplaten op de plaatsing. ’s Zomers willen je koeien aan het voerhek of in de ligbox liever niet blootstaan aan de invallende zon. Isolatie houdt de doorstraling van de hitte tegen, als de zon op het dak staat te branden. Bij een stal met een goede natuurlijke ventilatie is isolatie echter niet altijd zinvol. Een niet-geïsoleerde stal heeft bovendien als voordeel dat deze in de nacht sneller kan afkoelen. Om de hitte te weren is het vaak voldoende om enkel de onderste rijen te isoleren.
Ventilatiedak met Ecolor Vento
Heb je bouw- of renovatieplannen? Dan is dit het moment om de nieuwste inzichten voor een optimaal stalklimaat te benutten. Met bijvoorbeeld een verhoogd dak en open zijgevels haal je nog meer uit de natuurlijke ventilatie. Afhankelijk van het stalontwerp zijn er verschillende soorten ventilatienokken. Voor een strakke afwerking biedt Eternit een uitgebreid assortiment nokstukken en andere aansluitmaterialen. Voor melkveestallen is het ventilatiedak een interessante optie. Dat is een golfplaten dak met smalle ventilatiespleten tussen de verticale rijen dakplaten, van de dakvoet tot aan de nok. Hierdoor kan warme vochtige stallucht de stal gemakkelijker verlaten. Eternit ontwikkelde voor dit bijzondere concept de Ecolor Vento golfplaat. Deze heeft een breedte van 1000 mm en aan weerszijden een opgaande rand. Door die randen kun je tussen twee naast elkaar geplaatste platen een mooie smalle gleuf laten waar regenwater niet door naar binnen valt.
Eternit
Eternit heeft al meer dan 100 jaar ervaring met dakbedekking. Met het brede assortiment Ecolor vezelcement golfplaten bieden we verschillende lengtes en kleuren. Onze golfplaten bewijzen al jaren hun degelijkheid onder alle omstandigheden in de agrarische sector. We geven niet voor niets 10 jaar garantie op de intrinsieke kwaliteit. Dus welke keuze je ook maakt om de hitte te weren, je wilt sowieso Eternit op je dak. Informeer ernaar bij je aannemer of bouwtechnisch adviseur. Dat kan ook via Eternit. We brengen je graag in contact met een van de vertrouwde bedrijven in ons netwerk.